Αρχειοθήκη ιστολογίου

Κυριακή 19 Οκτωβρίου 2014

2. ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΜΜΑΤΑ/ ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ




 ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΜΜΑΤΑ/ ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΤΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΤΟΥ 1864
 


Το πολιτικό και ιδεολογικό πλαίσιο της επανάστασης του 1843:
· τα κόμματα παίζουν ενεργότερο ρόλο στην πολιτική ζωή της χώρας, γιατί εκφράζονται με μεγαλύτερη σαφήνεια οι πολιτικές και ιδεολογικές τους αντιλήψεις.
· γίνονται σαφέστερες οι μεταξύ τους διαφορές.
· και τα τρία κόμματα τίθενται υπέρ του Συντάγματος, ακόμη και το ρωσικό.
· το ζητούμενο: ο περιορισμός της βασιλικής εξουσίας


Η Εθνοσυνέλευση του 1843-44
· τις εργασίες της διευθύνουν οι ηγέτες των κομμάτων
· αποφέυγουν ακραίες θέσεις, επιβάλλονται στις ριζοσπαστικές τάσεις και παίρνουν από κοινού αποφάσεις.
· συμφωνία για κατοχύρωση θεμελιωδών συνταγματικών δικαιωμάτων: ισότητα απέναντι στο νόμο, απαγόρευση δουλείας, απαγόρευση οικογενειακού ασύλου, ελευθερία γνώμης και τύπου, προστασία ιδιοκτησίας, δωρεάν εκπαίδευση.
· Αρνητικό: δεν κατοχυρώνεται συνταγματικά το δικαίωμα του συνέρχεσθαι και συνεταιρίζεσθαι.

Το Σύνταγμα του 1844
· Καθορισμός βασιλικών εξουσιών: συμμετοχή βασιλιά στην νομοθετική εξουσία και αρχηγία του κράτους και στρατού.
· Ισχύς των βασιλικών αποφάεσων μόνο με υπογραφή του αρμόδιου υπουργού.
· κατοχύρωση καθολικής ψηφοφορίας  για άνδρες              παγκόσμια πρωτοπορία. Τεράστια σημασία, γιατί ανοίγεται ευρύ πεδίο για συμμετοχή πολιτών και κομμάτων στο δημόσιο βίο.
· ορισμός εκλογικής διαδικασίας
· καθιέρωση Βουλής και Γερουσίας (ορισμός από βασιλιά και ισόβιο αξίωμα για τους γερουσιαστές)
· σύνθεση των κοινοβουλευτικών επιτροπών με κλήρωση

Αρνητικά των πολιτικών διαδικασιών και λειτουργίας κομμάτων
· προϊόν μικρής ηγετικής ομάδας
· μίμηση δυτικών προτύπων, που στην εφαρμογή τυος παραμορφώθηκαν λόγω της μικρής ανάπτυξης της ελληνικής κοινωνίας
· δεν ανταποκρίνονταν πάντα στις ανάγκες της ελληνικής κοινωνίας

Τα θετικά στοιχεία
· ρίζωσε ο κοινοβουλευτισμός στην Ελλάδα και ακολούθησε τη δική του πορεία
· τα κόμματα, όπως διαμορφώθηκαν, αποτελούσαν αναγκαιότητα της εποχής και ανταποκρίνονταν στις ανάγκες των ανθρώπων που τα συγκρότησαν.

Προσοχή: τα κόμματα της περιόδου δεν μπορούν να χαρακτηριστούν με σύγχρονους όρους (αριστερά-δεξιά, προοδευτικά-συντηρητικά)

 
























Πλαίσιο κειμένου: 2. Η παρακμή των “ξενικών” κομμάτων κατά την περίοδο της συνταγματικής μοναρχίας
 




Αίτια παρακμής των κομμάτων

·         συμπτώματα στασιμότητας
·         δεν ανταποκρίθηκαν στις νέες ανάγκες
·         δεν εκμεταλλεύτηκαν το νέο συνταγματικό καθεστώς για να αναπτυχθούν

Ρωσικό κόμμα (ναπαίοι)
·         την περίοδο αυτή ικανοποιούνται όλα τα αιτήματα του ρωσικού κόμματος που σχετίζονται με την ορθοδοξία
·         δεν έχουν λόγο ύπαρξης, αφού δεν έχουν θέσεις για πιο επίκαιρα θέματα

Γαλλικό κόμμα

·         ενίσχυε ρόλο βασιλιά
·         υπονόμευε κοινοβουλευτισμό
·         χρήση βίας και νοθείας στις εκλογές
·         κοινοβουλευτική δικτατορία: 1846/47 Ο Κωλλέτης κατείχε πέντε υπουργεία, αλλά δεν εμφανιζόταν ποτέ στο Κοινοβούλιο. Αδύνατος έτσι ο κοινοβουλευτικός έλεγχος.
·         1847: θάνατος Κωλλέτη, μάχη για τη διαδοχή – παρακμή γαλλικού κόμματος

Τακτική Όθωνα

·         ενίσχυση κοινοβουλευτικών υποψηφίων – διαμάχη με κόμματα αντιπολίτευσης

Συνέπειες Κριμαϊκού πολέμου (1853-1856) για τα κόμματα

·         αγγλικό – γαλλικό: έχασαν εμπιστοσύνη οπαδών τους λόγω ναυτικού αποκλεισμού από Αγγλία – Γαλλία
·         ρωσικό: προσωρινά κέρδη, αλλά μετά την ήττα της Ρωσίας, αποδυναμώθηκε.

Πλαίσιο κειμένου: 3. Η “νέα γενιά”
 






Η παρακμή των ξενικών κομμάτων και η εμφάνιση νέας γενιάς

·         διαφορετική νοοτροπία και καταβολές
·         η “παλιά γενιά”: είχε βιώσει την Επανάσταση και οι απόψεις τους είχαν διαμορφωθεί την προεπαναστατική περίοδο
·         η “νέα” γενιά: δεν είχε ζήσει την Επανάσταση. Βίωνε ραγδαίες αλλαγές λόγω συχνών πολιτικών μεταβολών και οικονομικής και τεχνολογικής ανάπτυξης.

Αλλαγή των συνθηκών

·         οικονομικές και κοινωνικές μεταβολές – αλλαγή τρόπου ζωής σε σχέση με την προηγούμενη γενιά
·         αύξηση αστικού πληθυσμού
·         μείωση –αρρένων- αναλφαβήτων
·         σχετικά γρήγορη διάδοση παιδείας            αύξηση απαιτήσεων ανθρώπων
   επικρίσεις για δυσλειτουργία κράτους και καθυστέρηση σε σχέση με τη Δύση
κοινωνικές εντάσεις
·         επιθυμία για συμμετοχή στα πολιτικά πράγματα

Σχέσεις παλαιάς – νέας γενιάς

·         η νέα γενιά δεν είχε τις εμπειρίες της προηγούμενης και έτσι αποστασιοποιήθηκε από τις αντιπαραθέσεις και τα κόμματα.
·         Ασκούσε έντονη κριτική στους παλαιότερους και στην Αυλή και το βασιλιά

Η αντίδραση της νέας γενιάς

·         Τέλη δεκαετίας 1850: δυσαρέσκεια  πληθυσμού λόγω οικονομικής δυσπραγίας και δυσλειτουργίας πολιτικού συστήματος
·         Συγκρότηση αντιπολιτευτικών ομίλων με εκσυγχρονιστικά αιτήματα: ελεύθερες εκλογές, φορολογική μεταρρύθμιση, κρατικές επενδύσεις σε έργα υποδομής, ίδρυση αγροτικών τραπεζών, απλούστερη διοίκηση.
·         Κύριος εκφραστής: Αλέξανδρος Κουμουνδούρος.

Η Επανάσταση του 1862

·         Εκδηλώθηκε το Φεβρουάριο του 1862
·         Κύριο αίτημα: η εκδίωξη του βασιλιά
·         Συμμετοχή: αξιωματικοί, άνεργοι απόφοιτοι πανεπιστημίου, άτομα ανώτερων κοινωνικών στρωμάτων.
·         Αποτέλεσμα: 12 Οκτωβρίου 1862 ο Όθων εγκαταλείπει τη χώρα.

 















Στρογγυλεμένο ορθογώνιο: 4. Η Εθνοσυνέλευση του 1862 - 1864
 



Φεβρουάριος 1862: επανάσταση με αίτημα την απομάκρυνση του βασιλιά
12 Οκτωβρίου 1862: ο Όθων εγκαταλείπει τη χώρα
Νοέμβριος 1862: Εκλογές, για τους αντιπροσώπους της Εθνοσυνέλευσης που θα ψήφιζε το νέο Σύνταγμα.

Οι εκλογές του 1862
· πλειονότητα αντιπροσώπων από τοπικά ψηφοδέλτια, χωρίς κομματικές παρεμβάσεις              απόδειξη παρακμής “ξενικών” κομμάτων.
· συγκρότηση δύο μεγάλων παρατάξεων, των πεδινών και των ορεινών, καθώς και μικρότερων ομάδων

Οι νέες πολιτικές παρατάξεις


ΠΕΔΙΝΟΙ
· Δημήτριος Βούλγαρης
· δραστηριότητα: υπονόμευση κοινοβουλευτικών θεσμών - παρεμβάσεις στο στρατό, με στόχο την παραμονή στην εξουσία
· οπαδοί: οι παράνομα διορισμένοι στο στρατό ή το δημόσιο, άνεργοι πτυχιούχοι, μικροκαλλιεργητές.

ΟΡΕΙΝΟΙ
· Δ. Γρίβας, Κ. Κανάρης
· δραστηριότητα: αντίσταση στους πεδινούς
· οπαδοί: μικροκαλλιεργητές, κτηνοτρόφοι, έμποροι, πλοιοκτήτες

ΕΘΝΙΚΟΝ ΚΟΜΙΤΑΤΟΝ
· Επαμεινώνδας Δεληγιώργης
· ιδεολογία: ανάπτυξη κοινοβουλευτισμού, εκσυγχρονισμός χώρας, οικονομική ανάπτυξη, μεταρρυθμίσεις σε διοίκηση και στρατό, πολιτισμική εξάπλωση στην Οθωμανική αυτοκρατορία.

ΕΚΛΕΚΤΙΚΟΙ
· εξέχοντες πολιτικοί, λόγιοι, αξιωματικοί
· ιδεολογία- δραστηριότητα: μετριοπαθείς θέσεις - μεσολάβηση μεταξύ των άλλων παρατάξεων και υποστήριξη σταθερών κυβερνήσεων

ΤΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΤΟΥ 1864


· Συνθήκες: κυβερνητική αστάθεια - κλίμα εμφυλίου πολέμου
· πολίτευμα: βασιλευόμενη δημοκρατία (αντί της συνταγματικής μοναρχίας)
· Αρχές του συντάγματος: αρχή λαϊκής κυριαρχίας, καθολική ψηφοφορία (άμεση και μυστική, για τους άρρενες), ψήφος με σφαιρίδια, ανεξαρτησία δικαιοσύνης, ελευθερία του συνέρχεσθαι και συνεταιρίζεσθαι (ιδιαίτερα σημαντική, γιατί ανοίγει το δρόμο στην ελεύθερη και οργανωμένη λειτουργία των κομμάτων)
· αντιδράσεις: ο βασιλιάς Γεώργιος Α΄ αντιδρούσε στην αρχή να προέρχεται η κυβέρνηση από την κοινοβουλευτική πλειοψηφία.
· ασάφειες: δεν διευκρινίστηκε ότι ο βασιλιάς έπρεπε να δίνει την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης στο κόμμα που είχε την πλειοψηφία στη Βουλή.

Η αρχή της “δεδηλωμένης”
· ορισμός: ο βασιλιάς έπρεπε να αναθέτει την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης στον πολιτικό που είχε τη “δεδηλωμένη” εμπιστοσύνη της πλειοψηφίαςε της βουλής.
· εμπνευστής: Χαρίλαος Τρικούπης, που υποστήριζε την ανάγκη σχηματισμού δύο μεγάλων κομμάτων εξουσίας για να αποφευχθεί η πολιτική αστάθεια, και να μην μπορούν τα μικρά κόμματα να σχηματίζουν κυβέρνηση.
· αποτέλεσμα: το 1875 ψηφίστηκε η αρχή της δεδηλωμένης, παρά την αντίθεση του βασιλιά και ενώ η χώρα βρισκόταν σε επαναστατικό αναβρασμό.

             Η αρχή της δεδηλωμένης μετέβαλε το πολιτικό τοπίο και αποτέλεσε τομή στην ελληνική ιστορία.

 


























Πλαίσιο κειμένου: Ã. ÄÉÊÏÌÌÁÔÉÓÌÏÓ ÊÁÉ ÅÊÓÕÃ×ÑÏÍÉÓÌÏÓ (1880-1909)
Στρογγυλεμένο ορθογώνιο: 1. Η εδραίωση του δικομματισμού
 





Ç ìåôáâáôéêÞ ðåñßïäïò (1875-1880)
·         åêëïãÝò 1875 êáé 1879: êáíÝíá êüììá äåí êåñäßæåé ôçí áðüëõôç ðëåéïøçößá
·         1884: åäñáßùóç ôïõ äéêïììáôéóìïý. Ôá äýï ìåãÜëá êüììáôá êáôÝ÷ïõí ôï 92,2% ôùí åäñþí.

Το εκσυγχρονιστικό πρόγραμμα του τρικουπικού κόμματος

·         ðáñïõóéÜóôçêå áðü ôï 1875
·         âñßóêåôáé êïíôÜ óôéò áíôéëÞøåéò ôïõ Êïõìïõíäïýñïõ
·         ðåñéå÷üìåíï: - êñÜôïò äéêáßïõ
                       - åîïñèïëïãéóìüò ôçò äéïßêçóçò – ðåñéïñéóìüò åõíïéïêñáôßáò              - áíÜðôõîç ïéêïíïìßáò  - åíßó÷õóç ãåùñãßáò
                       - âåëôßùóç Üìõíáò êáé õðïäïìþí
·         åíÝñãåéåò ãéá ôçí õëïðïßçóÞ ôïõ: - ïñãáíùôéêÝò ìåôáâïëÝò- âåëôßùóç                                                                          ïéêïíïìéêþí
- áýîçóç öüñùí – óýíáøç äáíåßùí
- ðáñï÷Þ êéíÞôñùí ãéá åðåíäýóåéò
·         áðïôåëÝóìáôá: - ôï ðñüãñáììá áêïëïõèÞèçêå ìå óõíÝðåéá
                         - åîÜíôëçóç öïñïëïãïõìÝíùí
                         -  åðéâÜñõíóç ðñïûðïëïãéóìïý
  -  1893: ôï êñÜôïò êõñÞôôåé ðôþ÷åõóç

Αλλαγές στο ρόλο του κράτους
· μέχρι το 1870: το κράτος ως εργοδότης, που εξασφάλιζε θέση στο δημόσιο
· 1870 κ.εξ: με τον εκχρηματισμό της οικονομίας, οι δραστήριες κοινωνικές τάξεις δεν ζητούν διορισμό αλλά τη λήψη μέτρων για την προώθηση των συμφερόντων τους
· φορέας των αιτημάτωναυτών ο Χαρίλαος Τρικούπης

Οι αντίπαλοι του Τρικούποι: οι “δηλιγιαννικοί”
· Θεόδωρος Δηλιγιάννης: σε μεγάλο βαθμό οι απόψεις του διαφορετικές από του Τρικούπη

Η ιδεολογία του Δηλιγιάννη
· δεν αποδεχόταν διαχωρισμό των εξουσιών και στόχευε στη συγκέντρωσή τους και τον έλεγχό τους από το κόμμα
· κοινωνική δικαιοσύνη - μείωση φόρων - κοινωνική αλληλεγγύη [Τρικούπης: εκσυγχρονισμός με κάθε κόστος]
· παροχή ευκαιριών στους προστατευόμενούς του για κάλυψη δημοσίων θέσεων [Τρικούπης: πάταξη ευνοιοκρατίας]
· Θεσσαλία: υπέρ της χορήγησης γης στους αγρότες και μέτρα για τη βελτίωση της θέσης τους [Τρικούπης:  υποστήριξη σε μεγαλογαιοκτήμονες]
· Δηλιγιάννης: απέχθεια προς τυχοδιωκτικό χρηματιστικό κεφάλαιο και υπέρ αργής ανάπτυξης βασισμένης σε παραδοσιακές οικονομικές ασχολίες.
Στρογγυλεμένο ορθογώνιο: 2. Η οργάνωση των κομμάτων κατά το τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα 



Η βιωσιμότητα των κομμάτων
· τα κόμματα πιο συγκροτημένα απ΄ ότι στο παρελθόν
· δε διαλύονταν μετά το θάνατο του ηγέτη τους
· η βιωσιμότητά του εξαρτιόταν από τη θέση του στην πολιτική ζωή της χώρας και την τακτική που ακολουθούσε

Οπαδοί
· η βάση δεν είχε τυπική οργάνωση
· κίνητρα κινητοποίησης οπαδών: οικογενειοκρατία - πελατειακές σχέσεις-εξαγορά ψήφων
·νέα κριτήρια: η πολιτική των βουλευτών - η επίδρασή της στις περιοχές που κατοικούσαν - τα συμφέροντα κάθε κοινωνικής ομάδας

Η ενίσχυση του ρόλου των κομμάτων και η “πολιτική ψήφος”
· επιλογή βουλευτών (για τη συμμετοχή τους στο “φηφοδέλτιο” του κόμματος):ο τοπικός κύκλος οπαδώ τους
· το εκλογικό σύστημα ευνοεί την ψήφων βουλευτών διαφοερτικών σχηματισμών, και μάλιστα με πολιτικά κριτήρια.
· 1882 κ.εξ.: επικρατεί η κομματική ψήφος. Από το 1890 κ.εξ.  ψηφίζονταν πολιτικοί με σαφή κομματική τοποθέτηση
· Περιορισμός εκλογής ανεξάρτητων τοππικών υποψηφίων. Έτσι, αυτοί αναγκάζονταν να προσχωρούν σε κομματικά ψηφοδέλτια.
                   Όλα τα παραπάνω αποδεικνύουν ότι ενισχύεται ο ρόλος των κομμάτων στην πολιτική ζωή.

Η κοινωνική διαστρωμάτωση των κομμάτων
· υποψήφιοι βουλευτές: μεσαία και ανώτερα κοινωνικά στρώματα. Πολλοί δικηγόροι και δημόσιοι υπάλληλοι.
· κομματικά μέλη: και από τα κατώτερα στρώματα

Η κομματική ιεραρχία
· αρχηγός κόμματος
· κοινοβουλευτική ομάδα. Επιρροή βουλευτών, διότι η ψήφος τους ήταν απαραίτητη για τις κοινοβουλευτικές ψηφοφορίες.

Μέθοδοι “συλλογής” ψηφοφόρων
· δεν χρησιμοποιούνταν συστηματικά μέθοδοι εξαναγκασμού των ψηφοφόρων (εξαίρεση: δημόσιοι υπάλληλοι - φανατικοί οπαδοί)
· σπάνια η εξαγορά ψήφου
· αλλά: συχνό φαινόμενο η πατρωνία και η διοικητική διαφθορά

Η απουσία ταξικών κομμάτων
· σε αντίθεση με την Ευρώπη, έλειπαν από την Ελλάδα
· αίτια: άμβλυνση αντιθέσεων μέσω πελατειακών σχέσεων και κοιν. κινητικότητα
· δεν υπάρχει ταξικό ή τοπικό στίγμα στην ιδεολογία των 2 κομμάτων
· αλλά: όλα απευθύνονται στους αγρότες.


Στρογγυλεμένο ορθογώνιο: 3. Από τη χρεωκοπία στο στρατιωτικό κίνημα στο Γουδί (1893-1909)
 




Τα αίτια της δυσαρέσκειας

· δεν πραγματοποιήθηκε το όραμα του Τρικούπη για ένα σύγχρονο κράτος
· μεγάλη φορολογική επιβάρυνση πολιτών
· 1893: πτώχευση

Η δυσαρέσκεια των κοινωνικών ομάδων

· αστοί - διανοούμενοι: απογοήτευση από την αναποτελεσματικότητα του κράτους και τη γραφειοκρατία, την έλλειψη οικονομικής ανάπτυξης και την αύξηση της απόστασης από τα ευρωπαϊκά κράτη
· μικροκαλλιεργητές
· αξιωματικοί του στρατού: για την αναποτελεσματικότητα του στρατού, λόγω της οικονομικής δυσπραγίας

Αποτελέσματα δυσαρέσκειας

· κρίση εμπιστοσύνης προς τα κόμματα και τους θεσμούς

Από την πτώχευση (1893) στον ελληνοτουρκικό πόλεμο (1897)

· γενικό αδιέξοδο, καθώς τα δύο μεγάλα κόμματα δεν μπορούν να υλοποιήσουν το πρόγραμμά τους
· δηλιγιαννικό κόμμα: δεν τήρησε υπόσχεση για λιγότερους φόρους
· τρικουπικό κόμμα: δεν συνέχισε το εκσυγχρονιστικό του πρόγραμμα

Από το 1897 στο 1909

· αποτελέσματα ελληνοτουρκικού πολέμου: κορύφωση πολιτικού αδιεξόδου και δυσπιστίας προς τα κόμματα - επιβολή Γεωργίου στο κοινοβούλιο και άσκηση προσωπικής πολιτικής
· μεταρρυθμίσεις μέχρι το 1909: από τον Θεοτόκη, διοικητικού χαρακτήρα
· νέα πολιτική δύναμη: ομάδα των Ιαπώνων (1906 - 1908), υπό τον Δημήτριο Γούναρη. Άσκηση κριτικής στο πολιτικό σύστημα.
· εργατικές κινητοποιήσεις: διαδηλώσεις για περιορισμό γραφειοκρατίας και φορολογικές ελαφρύνσεις

1909: το κίνημα του Στρατιωτικού Συνδέσμου στο Γουδί

· 1909: τομή στην πολιτική ιστορία της Ελλάδας
· Στρατιωτικός Σύνδεσμος: μυστική ένωση στρατιωτικών με αιτήματα για μεταρρυθμίσεις στο στρατό, τη διοίκηση, τη δικαιοσύνη, την εκπαίδευση, τη δημοσιονομική πολιτική.
· εκδήλωση κινήματος: 15 Αυγούστου 1909 στο Γουδί.
· τρόπος δράσης: όχι με εγκαθίδρυση δικτατορίας, αλλά μέσω της Βουλής.
· η λαϊκή αντίδραση: διαδήλωση των επαγγελματικών σωματείων της Αθήνας (14 Σεπτεμβρίου 1909). Υποστήριξη στον Στρατιωτικό Σύνδεσμο - φήφισμα στο Παλάτι για επίλυση οικονομικών αιτημάτων.


Τα αποτελέσματα των κινητοποιήσεων

· ψήφιση από τη Βουλή νόμων που επέφεραν ριζικές αλλαγές
· Φεβρουάριο 1910: προκύρηξη εκλογών για Αναθεωρητική Βουλή.
· 15 Μαρτίου 1910: διάλυση Στρατιωτικού Συνδέσμου.
 







   


Πλαίσιο κειμένου:  Δ. ΑΝΑΝΕΩΣΗ - ΔΙΧΑΣΜΟΣ (1909 - 1922)
Στρογγυλεμένο ορθογώνιο: 1. Το κόμμα των Φιλελευθέρων
 






ΕΚΛΟΓΕΣ 8ης ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1910

Φορείς των νέων ιδεών
· ανεξάρτητοι υποψήφιοι, που διεκδικούσαν τις ψήφους των δυσαρεστημένων από τα παλιά κόμματα
· γενικό σύνθημα: η ανόρθωση (σχετιζόταν είτε με υλοποίηση αιτημάτων των συντεχνιών, είτε με αγροτική μεταρρύθμιση)
· Κοινωνιολογική Εταιρεία: σοσιαλδημοκρατική ομάδα. Για πρώτη φορά θέτουν υποψηφιότητα σοσιαλιστές.
· Εκσυγχρονιστές: κέρδισαν 112 έδρες στη Βουλή και συσπειρώθηκαν γύρω από το πρόσωπο του Ε. Βενιζέλου

Τα αποτελέσματα των εκλογών του 1910
· σε σύνολο 362 εδρών:  Συνασπισμός παλαιών κομμάτων, 211
                                           Ανεξάρτητοι                -//-            , 29
                                           Ανεξάρτητοι Εκσυγχρονιστές,        112

Ο Βενιζέλος και η ίδρυση του κόμματος των Φιλελευθέρων
· εξελέγη χωρίς να συμμετέχει στην προεκλογική αναμέτρηση
· πρώτη δημόσια εμφάνιση: 5 Σεπτεμβρίου 1910, με προγραμματικές δηλώσεις για μετριοπαθείς μεταρρυθμίσεις
· στόχοι μεταρρυθμίσεων: εκσυγχρονισμός πολιτικού συστήματος και εξισορρόπηση συμφερόντων όλων των κοινωνικών στρωμάτων
· βασικές θέσεις προγράμματος Βενιζέλου: κοινωνική γαλήνη, ελάφρυνση κατώτερων κοινωνικών στρωμάτων, εκσυγχρονισμός κρατικού μηχανισμού, στρατιωτικοί εξοπλισμοί για πραγματοποίηση εθνικών διεκδικήσεων
· υποστηρικτής αναθεωρητικής και όχι συντακτικής Βουλής
·  δεν έθεσε πολιτειακό ζήτημα
· ίδρυση Κόμματος Φιλελευθέρων: 22 Αυγούστου 1910. Προσπάθεια ίδρυσης κόμματος αρχών, που θα ήταν ο φορέας των μεταρρυθμίσεων

Η πρώτη διακυβέρνηση Βενιζέλου και οι εκλογές του Νοεμβρίου του 1910
· 6 Οκτωβρίου 1910: εντολή σχηματισμού κυβέρνησης από Βενιζέλο
·διάλυση της Βουλής και προκήρυξη εκλογών
· τα παλιά κόμματα αποφασίζουν να μην συμμετάσχουν στις εκλογές
· εκλογές Νοεμβρίου 1910: Φιλελεύθεροι, 307 έδρες (σε 362)

Το νομοθετικό έργο της κυβέρνησης Βενιζέλου (Νοε 1910- Μαρ 1912)
· α΄εξάμηνο 1911: 53 τροποποιήσεις μη θεμελιωδών διατάξεων του Συντάγματος
· δεν έγιναν ριζικές αλλαγές
· ενισχύθηκε η θέση της μοναρχίας - επετράπη στο βασιλιά να συμμετέχει στη διαδικασία αναθεώρησης
· σπουδαιότερες τροποποιήσεις: διασφάλιση διάκρισης των εξουσιών - ασυμβίβαστο μεταξύ στρατιωτικής και δημοσιοϋπαλληλικής ιδιότητας με βουλευτικό αξίωμα - μονιμότητα δικαστικών και δημοσίων υπαλλήλων
· ψήφιση 337 νέων νόμων, που εισήγαγαν μεταρρυθμίσεις σε ολόκληρο το φάσμα του δημόσιου και ιδιωτικού βίου:
- διορισμός δημοσίων υπαλλήλων με διαγωνισμό
       - κανονισμοί εργασίας σε βιοτεχνίες και βιομηχανίες
       - διανομή θεσσαλικής γης
       - αναδιοργάνωση τοπικής αυτοδιοίκησης
       - βελτίωση διαδικασίας απονομής της δικαιοσύνης
       - αναθεώρηση του κανονισμού της Βουλής

Εκλογές Μαρτίου 1912
· συμμετείχαν όλες οι πολιτικές δυνάμεις
· Φιλελεύθεροι, 145 έδρες- υπόλοιπα κόμματα, 36 έδρες

Η δομή του κόμματος των Φιλελευθέρων
· σε μεγάλο βαθμό προσωποπαγές. Ο Βενιζέλος ήλεγχε τα πάντα. Οι σύνδεσμοι των Φιλελευθέρων που είχαν ιδρυθεί δεν έπαιζαν και μεγάλο ρόλο
· 1912: ίδρυση Λέσχης Φιλελευθέρων.
· το ιδεατό κόμμα που είχαν πλάσει οι Φιελεύθεροι δεν μπορούσε να ισχύσει.

Στρογγυλεμένο ορθογώνιο: 2. Τα αντιβενιζελικά κόμματα
 




Ο χαρακτήρας των Αντιβενιζελικών κομμάτων
· τα κόμματα της αντιπολίτευσης, με συντηρητικό χαρακτήρα
· διαφορά με τους Φιλελεύθερους: δεν ήθελαν ούτε αυτά επιστροφή στην προ του 1909 εποχή, αλλά διαφωνούσαν στο εύρος και το περιεχόμενο των μεταρρυθμίσεων και τον τρόπο άσκησης της πολιτικής.
· κύρια στοιχεία της πολιτικής τους:
     - απεχθάνονταν τη διαρκή παρέμβαση του κράτους και την ενίσχυση της εκτελεστικής εξουσίας
     - δεν είχαν μακροπρόθεσμη πολιτική
     - εξελίχθηκαν σε φορείς υπεράσπισης συμφερόντων των ομάδων που τα συμφέροντά τους θίγονταν από τους Φιλελεύθερους
     - η σύγκρουση με τους Βενιζελικούς τους οδηγούσε σε διαρκώς συντηρητικότερες θέσεις
· τα αντιβενιζελικά κόμματα: αδιάλλακτα (Ράλλη και Μαυρομιχάλη), διαλλακτικά (Θεοτόκη)

Το ραλλικό κόμμα
· αντίθετο προς τον εκσυγχρονισμό και την ενίσχυση της εκτελεστικής εξουσίας
· υποστήριζε ένα ισχυρό Κοινοβούλιο αλλά και τον ισχυρό ρόλο του βασιλιά ως σύμβολο εθνικής ενότητας
· οπαδοί: μεσαία - κατώτερα στρώματα πόλεων, μικροκαλλιεργητές
· αιτήματα: ενίσχυση παραγωγής - αύξηση θέσεων εργασίας. Δεν είχ ε όμως συγκροτημένο οικονομικό πρόγραμμα.

Εθνικόν Κόμμα (Κυριακούλη Μαυρομιχάλη)
· δε διέφερε από το ραλλικό
· υποστήριζε την ανόρθωση

Κόμμα του Γεωργίου Θεοτόκη
· πιο μετριοπαθές - ζητούσε να διορθώσει λάθη των Φιλελευθέρων
· αύξηση στρατιωτικών δαπανών, φορολογικές ελαφρύνσεις για μικροεισοδηματίες
· από το 1909 μέχρι το 1915, αποτελούσε τον πυρήνα των Αντιβενιζελικών


Στρογγυλεμένο ορθογώνιο: 3. Τα αριστερά κόμματα 




Ομάδες με σοσιαλιστικές ιδέες, αλλά με δυσκολίες συνεννόησης και κομματικής συσπείρωσης.

Κοινωνιολογική Εταιρεία
· ξεκίνησε ως αριστερός μεταρρυθμιστικός σύνδεσμος, για να μετεξελλιχθεί αργότερα σε κόμμα
· αιτήματα: ισότητα ευκαιριών, κοινωνικοποίηση μέσων παραγωγής και διανομή αγαθών ανάλογα με τις ανάγκες του καθενός, σταδιακή αναμόρφωση οικονομίας και συνταγματική μεταβολή.
· μέσα 1910, ίδρυση  Λαϊκού κόμματος, με αρχηγό τον Αλέξανδρο Παπαναστασίου. Προγραμματικές δηλώσεις: αναμόρφωση πολιτικού συστήματος - κοινωνική δικαιοσύνη.
· εκλογές Νοε 1910: 7 έδρες, με κριτική υποστήριξη στους Φιλελευθέρους.

 
















Στρογγυλεμένο ορθογώνιο: 4. Ο εθνικός διχασμός (1915-1922)
 

α. Από την παραίτηση του Βενιζέλου έως τη Συνθήκη των Σεβρών


Μέχρι το 1915
· απο το 1912: Βενιζέλος κυρίαρχος της πολιτικής σκηνής
· 1913: Κωνσταντίνος στο θρόνο, 1914, ορίζεται αρχιστράτηγος
· μέχρι το 1915 δεν υπάρχει σύγκρουση ανάμεσα στους δύο

Ο ρόλος του Κωνσταντίνου
· αρχιστράτηγος (1914)
·επιβάλλει την άποψή του για την εξωτερική πολιτική (αν και είναι αντισυνταγματικό)
· αποτέλεσμα: ενίσχυση των εχθρών της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας

Οι διαφωνίες ενόψει του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου
· Φιλελεύθεροι: υπέρ της συμμετοχής της Ελλάδας στον πόλεμο με την Αντάντ, για να κερδίσουν εδαφικά οφέλη
· Βασιλιάς Κωνσταντίνος - Γενικό Επιτελείο: υποστήριζαν ότι ο πόλεμος ήταν αμφίρροπος, αλλά υπέρ της ουδετερότητας, γιατί δεν μπορούσαν να εκφραστούν ανοικτά υπέρ της Γερμανίας

Αποτελέσματα διαφωνίας
· αντιδραστική δράση Κωνσταντίνου: υποσκάπτει θεμέλια πολιτικού συστήματος - ασκεί μυστική διπλωματία (π.χ. παράδοση απόρρητων διπλωματικών εγγράφων σε Γερμανούς)
· 1915: δύο φορές παραίτηση κυβέρνησης

Ο εθνικός διχασμός (1916-1922)
· Αποχή Φιλελευθέρων από δεύτερες εκλογές του 1915
· εκδηλώσεις αμοιβαίας βίας και φανατισμού ανάμεσα στις δύο παρατάξεις (Βενιζελικοί - Αντιβενιζελικοί)
· ενίσχυση διπολισμού - κοινές πρακτικές των 2 παρατάξεων σε πολιτική και προπαγάνδα
· μέσα 1916: ουσιαστικός εκμηδενισμός Κοινοβουλίου
· εμπλοκή στρατιωτικών στη διαμάχη, οι οποίοι δημιούργησαν οργανώσεις
· 26 Σεπτεμβρίου 1916: συγκρότηση κυβέρνησης Βενιζέλου στη Θεσσαλονίκη
· οι συγκρούσεις παίρνουν πλέον χαρακτήρα εμφυλίου πολέμου
· άσκηση τρομοκρατίας από Αντιβενιζελικούς
· Βενιζέλος: κηρύττει έκπτωτο το βασιλιά
· διχασμός και στο στράτευμα: εύνοια στρατιωτικών της “Εθνικής Άμυνας”
· παράταση θητείας της Βουλής




Η έκβαση του διχασμού
· η Ελλάδα βγαίνει στον πόλεμο με την Αντάντ
· διαφωνία Αντιβενιζελικών
· 1920: απόπειρα δολοφονίας Βενιζέλου και δολοφονία Ίωνος Δραγούμη


β. Από τη συνθήκη των Σεβρών έως την ήττα στη Μικρά Ασία

· Συνθήκη Σεβρών, 10 Αυγούστου 1920: η μεγαλύτερη διπλωματική επιτυχία της Ελλάδας. Το όραμα της Μεγάλης Ιδέας γίνεται πραγματικότητα
· Εκλογές 1920: προκύρηξη για νομιμοποίηση ενεργειών Φιλελευθέρων και περιορισμός βασιλικών αρμοδιοτήτων. Αλλά: αναπάντεχη νίκη αντιπολίτευσης
·Αποτελέσματα ήττας Φιλελευθέρων: Βενιζέλος στο εξωτερικό - δημοψήφισμα υπέρ επιστροφής Κωνσταντίνου. Αλλά: δεν αλλάζει η εξωτερική πολιτική και τελικά καταρρέει το Μικρασιατικό μέτωπο.
· 25 Ιανουαρίου 1920: η Αναθεωρητική Βουλή ανακηρύσσεται Συντακτική.

Στρογγυλεμένο ορθογώνιο: 5. Το Σοσιαλιστικό κόμμα
 




Συνθήκες ανάπτυξης σοσιαλιστικής ιδεολογίας
· υψηλοί δείκτες ανεργίας - άθλιες συνθήκες εργασίας οδηγούν σε πολιτικοποίηση των εργατών (δεκ. 1910-1920)
· μεγαλώνουν οι κοινωνικές διαφορές (ο πλούσιοι πλουσιότεροι  -οι φτωχοί φτωχότεροι)

Το Σ.Ε.Κ.Ε. (Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα Ελλάδος)
· ίδρυση: 1918
· πρόγραμμα: δημοκρατία, εκλογικό δικαίωμα στις γυναίκες, αναλογικό εκλογικό σύστημα, εθνικοποίηση πλουτοπαραγωγικών πηγών. Εξωτερική πολιτική: ειρήνη, μη προσάρτηση εδαφών, δικαίωμα στην αυτοδιάθεση, δημοψήφισμα για αμφισβητούμενα εδάφη
· ήταν το πιο αυστηρά οργανωμένο κόμμα
· έως το 1919: υπέρ κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Αργότερα απομακρύνθηκε και υιοθέτησε την ιδεολογία της δικτατορίας του προλεταριάτου
· 1924: μετονομάζεται σε ΚΚΕ.

 



Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου